De eerste geluiden voor een gemengd leger ontstonden na de Tweede Wereldoorlog. Lange tijd was het stil over de vorming van een EU-leger: een gezamenlijk leger dat bestaat uit de legers van alle EU-lidstaten. Is het een kwestie van politieke wil of is het ingewikkelder?
EGKS
Na de Tweede Wereldoorlog wilden enkele landen de productie van kolen en staal, die toen de primaire grondstoffen waren voor het voeren van oorlog, aan banden leggen. Duitsland mocht zich niet heimelijk weer bewapenen, was de motivering.[1] De eerste poging mislukte in 1948, toen het Verenigd Koninkrijk weigerde om mee te doen aan deze poging tot Europese integratie. Robert Schuman en Jean Monnet, allebei EU-federalisten van het eerste uur, kwamen derhalve tot een meer bescheiden voorstel: de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal in 1951. Wederom weigerde het Verenigd Koninkrijk mee te doen aan dit ‘’bescheiden’’ voorstel.
Europese Defensiegemeenschap
De wortels van een EU-leger liggen in de jaren vijftig. Toen was er het voorstel om de ‘’Europese Defensiegemeenschap’’ op te richten, voornamelijk omdat de Fransen tegen een NAVO-lidmaatschap waren van de Duitsers.[2] Deze gemeenschap zou toen een gezamenlijk Europees leger hebben gehad, evenals een gezamenlijk militair budget en instituties. Het Verenigd Koninkrijk wilde weer niet meedoen. Als dit verdrag was geratificeerd, dan was er een gezamenlijk Europees leger ontstaan voor Nederland, Luxemburg, België, Italië, Frankrijk en West-Duitsland. Het Franse parlement ratificeerde dit verdrag echter niet en deze militaire gemeenschap kwam nooit tot stand. Bijna 70 jaar later horen we echter weer dezelfde oproep om een EU-leger te vormen.[3]
EU-leger
De politieke zwaargewichten in de Europese Unie die graag een EU-leger zouden zien, zijn Angela Merkel (Duitsland) en Emmanuel Macron (Frankrijk).[4] De vraag is of het Franse volk het met Macron eens is. Bijna 60% van de Fransen is ontevreden met Macron en op het moment van schrijven staat Marine Le Pen voor in de peilingen.[5] Jean-Claude Juncker, de voormalige president van de Europese Commissie, stelde dat er nooit meer oorlog zal zijn in Europa als we een EU-leger hebben. Macron herhaalde dit bij de herdenking van de Eerste Wereldoorlog.[6] Dit standpunt is zeer twijfelachtig, aangezien de geschiedenis heeft bewezen dat landen met een eigen leger ook een gewelddadige (burger)oorlog kunnen ondergaan. Zeker in een unie met tientallen talen, dialecten, etniciteiten, culturen en identiteiten is dit niet ondenkbaar. Aangezien Macron het bij de herdenking van de Eerste Wereldoorlog over Rusland had (als vijand), misstaat het niet om het Russisch Keizerrijk als voorbeeld te noemen. Waar verschillende politieke stromingen in een verdeeld land elkaar uitmoordden in en kort na de Eerste Wereldoorlog. Hier waren 7 tot 12 miljoen doden te betreuren, waaronder veel burgers.[7]
Buitenlands beleid
Het komt niet als verrassing dat lidstaten in de EU soms een afwijkend buitenlands beleid voeren. We zijn immers een organisatie van veel verschillende culturen, talen, geschiedenissen, etniciteiten en religies. Als voorbeeld kan ik noemen dat sommige landen in de EU koude banden hebben met Rusland. Weer andere landen hebben warmere banden met Rusland vanwege historische en religieuze redenen. De afgelopen zomer hebben we ook gezien hoe de spanningen waren opgelopen in de Egeïsche Zee tussen Griekenland en Turkije. In een tijd van oorlog krijg je dan dezelfde situaties als met de miljarden euro’s die tijdens economische crises worden uitgedeeld. Een oorlog kost nou eenmaal ook geld en mankracht. Dat zou betekenen dat Nederlandse belastinggeld en militairen zouden moeten naar Griekenland, in een conflict dat voor Nederland van weinig betekenis is buiten de EU. Landen als Griekenland en Cyprus hebben nou eenmaal andere buitenlandse belangen dan Nederland en Luxemburg. Dit kan ook betekenen dat we door een klein EU-land als Cyprus in een oorlog worden gesleurd die we niet willen voeren.
Verantwoording
Een tweede probleem is wie de opperbevelhebber zou zijn van het EU-leger. Zou dat op dit moment Charles Michel, president van de Europese Raad, of Ursula von der Leyen, president van de Europese Commissie, zijn? Allebei hebben ze geen of weinig democratische legitimatie: ze zijn niet door het volk gekozen.[8] Daarbij is ook van belang dat ze allebei niet of zeer moeilijk ter verantwoording geroepen kunnen worden in de huidige Europese Unie.[9] Het komt niet vaak voor dat Eurocommissarissen worden weggestuurd en al helemaal niet de Commissie in zijn geheel, aangezien dit nog maar een keer is voorgekomen.[10] Dit was na beschuldigingen van fraude en wanbeheer van Van Buitenen.[11] Wie kunnen we dus ter verantwoording roepen bij tirannie of oorlogsmisdaden van een EU-leger? En wat voor machten krijgt de opperbevelhebber? Kan die de hele EU zomaar in oorlog verklaren zonder instemming van de 27 nationale parlementen die het volk vertegenwoordigen? Al deze vragen suggereren dat een EU-leger nog ver weg is, maar het is wel reden tot nadenken voor ons als Nederland.
Federatie
Deze basale probleemstukken tonen aan dat de Europese Unie in de huidige vorm een zeer inefficiënt gezamenlijk leger zou hebben. Als de EU van vorm verandert naar een federatie, dan zou het kunnen slagen, op voorwaarde dat we nog meer macht aan de EU afdragen. Vooral op het gebied van buitenlands beleid en oorlogen worden we waarschijnlijk compleet bestuurd door de EU. Lettend op de laatste politieke ontwikkelingen is het ook twijfelachtig of genoeg EU-landen bereid zijn om nog meer macht over te dragen.[12] Misschien in de toekomst. Wij zijn als Nederlanders dan echter niet meer in staat om onze eigen vrouwen en kinderen te beschermen. De vraag rijst of het Nederlandse volk dat lot aan vreemden wil overlaten.
[1] P. Craig, G. De Burca, EU Law. Text, Cases, and Materials (6e editie), Oxford: Oxford University Press 2015, p. 3.
[2] P. Craig, G. De Burca, EU Law. Text, Cases, and Materials (6e editie), Oxford: Oxford University Press 2015, p. 4.
[3] Baume, M., & Herszenhorn, D. M. (2018, 13 november). Merkel joins Macron in calling for EU army to complement NATO. POLITICO. https://www.politico.eu/article/angela-merkel-emmanuel-macron-eu-army-to-complement-nato/
[4] Baume, M., & Herszenhorn, D. M. (2018, 13 november). Merkel joins Macron in calling for EU army to complement NATO. POLITICO. https://www.politico.eu/article/angela-merkel-emmanuel-macron-eu-army-to-complement-nato/
[5] Installment Report: POLITICO Poll of Polls — French polls, trends and election news for France. (2020, 14 november). POLITICO. https://www.politico.eu/europe-poll-of-polls/france/
[6] BBC News. (2018, 6 november). France’s Macron pushes for “true European army”. BBC News. https://www.bbc.com/news/world-europe-46108633
[7] School History. (2020, 25 maart). The Russian Civil War | Facts, Summary, Outcome & Aftermath. School History. https://schoolhistory.co.uk/notes/the-russian-civil-war/
[8] P. Craig, G. De Burca, EU Law. Text, Cases, and Materials (6e editie), Oxford: Oxford University Press 2015, p. 33.
[9] P. Craig, G. De Burca, EU Law. Text, Cases, and Materials (6e editie), Oxford: Oxford University Press 2015, p. 34.
[10] P. Craig, ‘The fall and Renewal of the Commission: Accountability, Contract and Administrative Organization’ (2000) 6 ELJ 98.
[11] D. Spence, ‘Plus Ça Change, Plus C’est La Même Chose? Attempting to Reform the European Commission’ (2000) 7 JEPP 1.
[12] RT. (2020, 18 november). Hungary vetoed EU budget because Brussels forces states to accept immigration, Orban says [Persbericht]. https://www.rt.com/news/507047-hungary-eu-budget-immigration/
Credits:dit Nexit Denktank-artikel is tot stand gekomen met aangeleverde input door Gabriel van de Bloemfontein
Foto credits: Lukas via Pexels