De Europese trein dendert voort, waarbij Nederland vrijwel altijd uiteindelijk moet tekenen voor ieder Europees voorstel. En waar er ontegenzeggelijk vele voordelen zijn van de EU, ontstaat langzamerhand een stabiel beeld van Nederland als verantwoordelijke en zuinige lidstaat die onverantwoordelijke lidstaten op allerlei terreinen moet helpen. Het korset van de EU komt steeds strakker te zitten, waarbij onze nationale soevereiniteit steeds verder verwatert in een Europese vorm van eenzijdige solidariteit. Het is daarom nodig dat er een brede nationale discussie ontstaat over de toekomst van Nederland in de EU. Lees hieronder ons concept stappenplan.
Twee visies
Tot nu toe zijn er eigenlijk twee visie op deze toekomst. Aan de ene kant is er de EU-gezinde gedachte die wijst op de voordelen van vrede en welvaart. Nederland kan makkelijk handel drijven, het reizen door Europa is simpel en samen sta je sterk. Aan de andere kant zijn er de (harde) Nexiteers die niets liever willen dan net als de Brexit uit te treden uit de EU, desnoods zonder deal.
Nuance
Als Nexit-Denktank stellen wij vast dat er voor- én nadelen zijn aan het Nederlandse lidmaatschap van de EU. De verwachting is (en dat is reeds te zien aan de actuele discussies over het Corona hulpfonds) dat de nadelen voor Nederland groter zijn geworden dan de voordelen. Trendmatig zit Nederland dus op een verkeerd traject. De onderzoekers van de denktank hebben gezocht naar een model, waarbij de voordelen (gemak van handel, samen sterk staan in de wereld) van de EU behouden kunnen worden, maar waarbij we de nadelen (transferunie, overdracht soevereiniteit, grenzeloze migratie) neutraliseren. Om dit te realiseren zullen we op een andere manier moeten gaan samenwerken met de EU. Daarbij is ons uitgangspunt dat we graag op een verstandige en vriendschappelijke manier met landen op ons Europees continent willen om gaan.
Hieronder wordt in het kort een concept-plan voor een intelligente uittredingsstrategie beschreven, dat vanaf nu, in lijn met het Noors of Deense model, het Nederlandse model wordt genoemd.
Nederlandse model
Het Nederlandse model ziet er als volgt uit. Door nog binnen ons EU-lidmaatschap toe te treden tot de Europese Vrijhandelsassociatie (EVA; vergelijkbaar met het Noors model) behouden we toegang tot de Europese interne markt, hetgeen goed is voor onze economie en onze positie als wereldexporteur. De Europese Vrijhandelsassociatie is een handelsblok van vier landen (Zwitserland, Noorwegen, IJsland en Liechtenstein). Deze organisatie heeft toegang tot de interne markt waar wij nu ook in zitten, hierdoor houden we de handelsvoordelen en blijven we deels samenwerken. In eerste instantie biedt dit geen voordeel ten opzichte van ons nu nog EU-lidmaatschap, maar het is nodig voor de vervolgstappen in het plan.
Schengen
Nederland moet hierdoor (lidmaatschap EVA) wel lid blijven van het Schengenverdrag, dat is verplicht in de Europese Economische Ruimte (Interne markt). Echter door slimme nationale wetgeving (strenge verkameringsregels, regels rondom ARBO, veiligheid, scheef wonen en gezondheidszorg) in te voeren, wordt Nederland significant minder aantrekkelijk voor buitenlandse werknemers. Hierdoor zal de kostprijs van het aannemen van arbeidsmigranten omhooggaan, waardoor Nederland minder aantrekkelijk wordt voor migratie vanuit Oost-Europa. Bijkomend voordeel is dat de Nederlandse lonen minder eroderen. De uitwerking hiervan volgt, want Schengen vereist dat er niet gediscrimineerd wordt tussen migranten en werknemers van deelnemer aan de interne markt.
Bridge to Europe
Nederland zal uittreden uit de euro, hierdoor wordt het weer nodig om de gulden te herintroduceren. Wel zal Nederland de euro blijven accepteren als wettig betaalmiddel (net als dollars in Panama), hierdoor kunnen toeristen en investeerders nog steeds met euro’s betalen waardoor zakendoen met Nederland makkelijk blijft. Deze hybride vorm past bij Nederland als “bridge to Europe”.
Praktische uitvoering
De uitvoering van dit plan bestaat uit twee delen: de valuta exercitie (euro) en het politieke traject (Europese Unie). De herinvoering van de gulden moet zo snel mogelijk gestart worden en Nederland moet op basis van een ‘breach of contract’ aan de hand van artikel 125 (Treaty of the functioning of the European Union, TFEU) uit de EMU stappen, terwijl Nederland op dat moment nog wel in de EU zit. De exacte wetenschappelijke redenering wordt toegelicht in dit artikel:
The euro system has efficiently succeeded in concentrating the payment, clearing and settlement structures, which are the basis of a modern economy and its financial system. In other areas, particularly those of economic stabilization and growth, the EMU countries have had persistent problems with the implementation of structural measures, e.g., improving economic structures, and fiscal and other economic policies. Productivity and competitive differences have in some cases even increased (see, e.g., the harmonized competitiveness indicators of the ECB).4 The divergence in competitiveness and productivity combined with asymmetric shocks (economic crises and recessions) have led to the dissolution of many monetary unions (Estrin and Urga 1997, Fidrmuc, Horvath and Fidrmuc 1999, Einaudi 2000). These differences could be compensated with continuous annual income transfers from more successful member countries, but in the EMU, this would violate the Article 125 Treaty of the Functioning of the EU (TFEU) banning mutual fiscal responsibility.
Economische gemeenschap
Kort samengevat kunnen rijke lidstaten de eurozone verlaten als zij voortdurend de zwakke landen moeten helpen, iets dat overduidelijk het geval is voor Nederland. Doordat Nederland toch de euro zal houden als betaalmiddel, kan Nederland doorgaan met het rekenen in de euro totdat de gulden heringevoerd is. Vervolgens zal door middel van een bindend referendum Nederland moeten beslissen over de uittreding uit de Europese Unie. Indien er een meerderheid behaald wordt en de opkomstdrempel zal de Nederlandse regering artikel 50 moeten ratificeren bij de Europese Raad: Nederland treedt officieel uit de Europese Unie. Parallel aan de organisatie van het referendum start Nederland alvast het toetredingsproces tot de Europese Vrijhandelsassociatie. Na de transitieperiode zal Nederland op 31 januari 2027 uittreden uit de Europese Unie, 35 jaar na de toetreding. Op dat moment is Nederland opnieuw zelfstandig, waarbij de handel met de EU door kan blijven lopen. De facto zullen we in een vergelijkbare situatie zitten als de jaren voor 1992, de jaren van de Europese Economische Gemeenschap.
Kosten
Het is lastig om in te schatten wat de exacte kosten zijn van de uittreding op dit moment. Aangezien dit ook nog een concept-richting is, volgt een exacte berekening na het vaststellen van de definitieve richting. Wel kunnen we een grove schatting geven aan de hand van al eerder gedaan onderzoek. Volgens Finse onderzoekers zou het 10 miljard euro kosten voor Finland om de euro te verlaten. Voor Nederland liggen deze kosten wellicht iets hoger, rond de 17 miljard euro. Dit komt doordat onze economie groter is en er mogelijk meer valutaklappen zullen moeten worden opgevangen. Daarnaast zal het onvermijdelijk zijn om een uittredingsboete te moeten betalen aan EU, een voorzichtige aanname is dat deze boete bij het verlaten zo’n 20 miljard euro zal kosten (het verenigd koninkrijk moet 50 miljard betalen). De terugverdientijd in relatie tot onze jaarlijkse bijdrage zal zeker een aantal jaren zijn, maar deze systeemkosten moeten dan worden afgewogen tegen de te verwachten exponentiële kosten die zullen ontstaan bij het doorzetten van het EU-lidmaatschap en de daarbij komende nadelen. Vanuit een risicoperspectief bekeken is een uittreding het te verkiezen scenario, gezien de onzekerheid rondom de toekomst van de EU.
Timing
Voor de helderheid, staat hieronder het concrete stappenplan in zeven stappen aangegeven:
(credits plaatje: Renewal)
- Proces ‘breach of contract artikel 125 TFEU’ in 2021 opstarten
- Start herintroductie gulden 2022
- EMU verlaten/Gulden als wettig betaalmiddel (1 januari 2023)
- Invoeren bindend referendum (2021-2025) + toetreding Europese Vrijhandelsassociatie
- Referendum over Nexit (samen met Tweede Kamerverkiezingen 2025)
- Artikel 50 inleveren (31 november 2025)
- Officiële uittreding (31 januari 2027)
Logischerwijs willen we op een goede manier afspraken maken met de EU over deze stappen, maar kan niet worden uitgesloten dat de EU richting Nederland met vervelende maatregelen gaat komen om de belangen van de EU te waarborgen.
De Nexit-denktank erkent dat er verschillende visies mogelijk zijn voor de toekomst van Nederland. Wij hekelen echter de manier waarop vóór en tegenstanders van een Nexit het debat voeren. Het is van belang om de discussie op een ordentelijke en feitelijke manier te voeren. De Nexit-Denktank wil graag door middel van dit “gulden middenweg” scenario het startschot geven van een brede maatschappelijke discussie over de toekomst van Nederland, een discussie op basis van feiten.
Hoe nu verder?
Niet voor niets heeft dit document de titel “concept”, want er zal ongetwijfeld een discussie ontstaan over de (on)mogelijkheden en de voor- en nadelen van dit plan. Als denktank willen we in de zomerperiode deze feedback goed bekijken, waarna we de kijkrichting willen vaststellen in het najaar. De kosten zullen dan ook meer specifiek in kaart worden gebracht. De volgende stap daarna is het onder de aandacht brengen van dit uittredingsplan in de media en bij politieke partijen. Hier kunt u ook bij helpen. Door middel van het delen van dit document en erover te praten is de verwachting dat veel mensen dit als goede optie gaan zien. Ook gaan we rond verkiezingstijd deze optie actief onder de aandacht brengen. U kunt ook ons helpen door een kleine donatie te doen via de banner hierboven.
Alvast onze dank!
Over de denktank
Onze missie is de unieke Europese waardengemeenschap waarin wij als burgers opgroeiden te behouden en door te geven aan volgende generaties. Ook willen we de vitaliteit en de verscheidenheid van Europa behoeden voor eenvormigheid en voor verval. En we willen in een globaliserende wereld de Europese identiteit versterken en de samenwerking tussen de natiestaten optimaliseren. We willen waarschuwen voor de huidige EU die streeft naar een federaal Europa. Een subcontinent waarin geen gemeenschappelijke taal is, noch een gemeenschappelijke geschiedenis of godsdienst moet niet streven naar uniformiteit. Juist de schakeringen en de autonomie van de Europese landen vormen de kracht van hun samenwerking. We willen discussie aanmoedigen over andere vormen van samenwerken dan een eenheidsstaat of een federaal Europa.
[Foto: https://www.pexels.com/nl-nl/foto/bewolkt-binnenstad-centrum-groningen-695/]
Credits: dit artikel is deels tot stand gekomen met aangeleverde input door Leon Baten.